Wat als vrijheid verdwijnt?

Maar zo leuk werd het niet. Want aangekomen op de opnamelocatie blijkt dat ze in Dictator terecht zijn gekomen, een sociaal tv-experiment over vrijheid. Of eigenlijk, het ontbreken daarvan. Tien dagen zitten ze vervolgens - in uniform! - opgesloten in een oude gevangenis en moeten ze doen wat ‘de geliefde leider’ hen opdraagt.

Wat doen mensen als hun vrijheid wordt afgenomen? Die vraag staat centraal in het programma. Psycholoog Fleur van der Maaten keek samen met filosoof Bas Haring mee tijdens de opnames van Dictator. Ook voor professionals een unieke ervaring, vertelt Van der Maaten. ,,In het verleden werden sociale experimenten als deze ook binnen de wetenschap wel uitgevoerd, maar in deze tijd zitten daar meer regels aan en kan veel niet meer. Maar in het kader van een tv-programma mag veel wel. Het is daarom ook geen wetenschappelijk onderzoek, maar wel een manier om gedrag te bestuderen in een gecontroleerde omgeving. Daar krijg je niet vaak de kans voor.”

VOLGZAAM

Over wat er precies gebeurde in die tien dagen in de nagebootste dictatuur kan niet te veel verklapt worden, maar wel dat het de psychologe verbaasde. ,,Mensen zijn volgzaam, omdat ze bijvoorbeeld bang zijn. Dat is niet nieuw, maar het verbaasde me toch wel weer dat mensen ook nu weer redelijk snel meegaan in de regels van een dictator. We denken allemaal: dat zal mij toch niet overkomen. Je bent toch niet gek? En toch doen we het wel. Het thema vrijheid wordt op die manier mooi aangestipt in dit programma.”

Maar zouden wij in Nederland nog vatbaar zijn voor een dictatuur? Of leven we al te lang in vrijheid? ,,Ik moet eerlijk zeggen dat ik hoop dat we er niet vatbaar voor zijn, maar ik vrees dat we het wel zijn”, reageert Van Maaten. ,,Omdat ik denk dat eigenlijk iedereen daar vatbaar voor is. We lijken wel allemaal slimme mensen die hun eigen keuzes maken, maar we zijn ook kuddedieren die geneigd zijn om in de pas te lopen.”

Door: Redactie Metro/Constance van Amstel Foto: Still uit Dictator./Wessel de Groot