De overheid moet het gratis sluiten van een huwelijk moeilijker maken. De voorziening is zó populair dat veel gemeenten al een ontmoedigingsbeleid voeren. Maar daardoor komt het trouwrecht van arme mensen in de knel voor wie de voorziening bedoeld was, zegt de Nederlandse Vereniging voor Burgerzaken (NVBB). De vereniging pleit voor een inkomenstoets.
Gratis huwelijken zitten al zo'n tien jaar in de lift maar de laatste vijf jaar is sprake van een explosieve stijging, constateert de overkoepelende vereniging van de gemeentelijke afdelingen Burgerzaken. ,,Van alle huwelijken in Nederland wordt inmiddels 50 tot 60 procent gesloten via de kosteloze ceremonie. Terwijl het overgrote deel van de stellen helemaal niet arm is. Het geld dat ze uitsparen aan huwelijksleges besteden ze aan een duurder diner of feest," constateert voorzitter Simon Rijsdijk.
Wachtlijsten
De almaar stijgende populariteit van het gratis huwelijk betekent volgens hem een enorme kostenstijging voor de gemeenten. Die wringen zich in allerlei bochten om de voorziening minder aantrekkelijk te maken. ,,Dit leidt tot enorme wachtlijsten van soms wel een jaar. Die wachtlijsten ontstonden doordat gemeenten het aantal mogelijkheden om gratis te trouwen de afgelopen jaren terugbrachten tot het wettelijk minium van twee per week. Dit om mensen af te schrikken die het wel kunnen betalen maar minder draagkrachtigen zijn daar ook de dupe van. Terwijl het gratis huwelijk voor hen werd ingevoerd," zegt Rijsdijk.
Inkomenstoets
De NVBB bepleit de invoering van een wettelijke inkomenstoets. Gemeenten met minder dan 10.000 inwoners zouden minstens eenmaal per week moeten kijken of mensen in aanmerking komen voor een gratis huwelijk. Gemeenten met meer inwoners minimaal twee keer per week. Rijsdijk: ,,Sommige gemeenten hanteren al een inkomenstoets maar die staat zonder wettelijke basis op gespannen voet met het grondrecht om te trouwen. Zo'n toets brengt veel extra werk met zich mee en kost bovendien ook geld. Daarom zou het nog beter zijn als minder draagkrachtigen bijzondere bijstand aanvragen voor het betalen van de huwelijksleges."
100 euro-huwelijk
Een gratis huwelijk kost gemeenten al snel zo'n 400 euro. Om die kosten toch terug te verdienenen, verhogen ze volgens de NVBB-voorzitter vaak de leges voor de betaalde huwelijksceremonies. Daardoor kiezen nog meer mensen voor de gratis variant met nog langere wachtlijsten als gevolg. ,,Sommige gemeenten waaronder Den Bosch hebben het 100 euro-huwelijk ingevoerd als tussenvorm om die wachtlijsten enigszins te beperken. Trouwen is dan niet gratis maar kost ook weer niet teveel."
Een van de gemeenten met lange wachtlijsten voor het gratis huwelijk is Veenendaal. Een woordvoerster van het Klantcontactcentrum (KCC) spreekt van een 'hype' waar geen einde aan lijkt te komen. ,,In een poging de belangstelling te temperen, verschoof de gemeente het kosteloze huwelijk van maandag 10 uur - voor veel mensen een ideaal tijdstip - naar dinsdag en woensdag 9 uur. Desondanks zitten we tot eind januari volgeboekt."
Profiteurs
Onder de gegadigden bevinden zich volgens haar jonge stellen die pas een huis kochten en door financiële verplichtingen voor het gratis huwelijk kiezen maar ook 'profiteurs'. ,,We komen vaak stellen tegen die het geld dat ze anders waren kwijtgeweest aan huwelijksleges - ruim 400 of 600 euro afhankelijk van dag en tijdstip - liever in een feest steken. We hebben ook regelmatig mensen van andere nationaliteiten die gratis voor de wet trouwen bij ons en daarna doodleuk voor 15.000 euro een knalfuif organiseren."
Dat profiteren uit zich volgens haar ook bij de kosteloze ceremonie zelf. ,,Daar staat tien minuten voor in een kleine ruimte of aan de balie maar dan staan er ineens 50 man die rustig een uur de tijd nemen. Tegenwoordig wordt er strikt op toegezien dat de ceremonie maximaal tien minuten duurt en mogen er maximaal tien personen bij aanwezig zijn."
Omgekeerde behandeling
Om de minder draagkrachtigen tegemoet te komen, lanceerde de gemeente Deventer een gratis huwelijk waarbij stellen worden behandeld alsof ze betaald hebben voor de ceremonie. ,,In plaats van een sobere plechtigheid zonder toespraken, voorgesprek of een trouwambtenaar voor een dag, krijgen ze die wél. Mits de stellen een bewijs kunnen overleggen dat ze minder draakrachtig zijn zoals kwijtschelding van gemeentebelastingen,"zegt woordvoerder Maarten Jan Stuurman.
Een sympathieke oplossing, vindt de Nederlandse Vereniging van Burgerzaken. ,,De gemeente Deventer hanteert daarmee in feite een inkomenstoets," zegt voorzitter Simon Rijsdijk.
Vijfde poging
De NVBB kaartte de invoering van een inkomenstoets voor gratis huwelijken volgens hem al tweemaal tevergeefs aan bij opeenvolgende ministers van Justitie. Rijsdijks voorgangers schreven in 2014 en 2012 ook brandbrieven aan de ministers van Binnenlandse Zaken. Het luiden van de noodklok vandaag, is de vijfde poging om het fenomeen te beteugelen.
Door de Redactie AD: Foto: ANP XTRA
Reactie plaatsen
Reacties